5. Saska Dywizja Piechoty – JW 1586 (1944 - 1957)
5.Dywizję Piechoty sformowano w terminie do 1 września 1944 roku na wskutek rozkazu Dowódcy 1.Armii WP nr 00130 z 5 lipca 1944 roku, dywizję formowano w rejonie Żytomierza. Skład dywizji zaraz po sformowaniu był następujący:
- Dowództwo 5.Dywizji Piechoty – Nowa Berezowka
- 13.Pułk Piechoty – Małe Koszaryszcze
- 14.Pułk Piechoty – Małe Koszaryszcze
- 15.Pułk Piechoty – Charytanówka
- 22.Pułk Artylerii – Korczunok
- samodzielny szkolny batalion piechoty
- 6.samodzielny dywizjon artylerii samochodowej
- 5.samodzielna kompania zwiadowcza – Nowa Berezowka
- 14.samodzielna batalion saperów – Nowa Berezowka
- 12.samodzielna kompania łączności – Nowa Berezowka
- 5.samodzielna kompania obrony chemicznej – Nowa Berezowka
- 7.samodzielna kompania transportu samochodowego – Nowa Berezowka
- 8.Piekarnia Polowa
- 5.samodzielny batalion sanitarny – Nowa Berezowka
- 7.Ambulans Weterynaryjny
- pluton Dowództwa Artylerii
- Ruchome Warsztaty Mundurowe
- 3043.Poczta Polowa – Nowa Berezowka
- 1864.Bank Polowy – Nowa Berezowka
- Oddział Informacji 5.DP
W sierpniu 1944 skład dywizji przeszedł w rejon Łukowa i 5.DP została włączona w skład 2.Armii WP oraz zmieniono numerację pułków piechoty na nr 13, 15, 17. W styczniu 1945 roku cały skład 5.DP przeniesiono do Warszawy do pełnienia służby garnizonowej, w lutym natomiast dywizja przeszła do Łodzi, gdzie pozostała do końca tego miesiąca. Do działań frontowych 5.DP wyruszyła w marcu 1945 rozpoczynając od ześrodkowania się w regionie Gorzowa Wlkp. po czym wyruszyła w kierunku Wrocławia, w kolejnych miesiącach dywizja brała udział w operacjach berlińskiej, łużyckiej i praskiej po czym w połowie maja 1945 ześrodkowała się w rejonie Zgorzelca by powrócić do kraju. Rozkazem operacyjnym NDWP wyznaczono 5.DP do pełnienia służby na granicy na odcinku od Gryfina do Słubic, sztab dywizji rozlokowano w Myśliborzu. W czerwcu 1945 dywizję podporządkowano pod Dowódcę 1.Korpusu Armijnego.
Rozkazem NDWP nr 180 z 19 sierpnia 1945 roku nadano dywizji nazwę wyróżniającą „Saska”.
W sierpniu 1945 rozformowano Wojskową Stację Poczty Polowej oraz Polową Kasę Banku Polskiego, a we wrześniu 6.samodzielny dywizjon artylerii samochodowej. We wrześniu podporządkowano dywizję Dowódcy Poznańskiego Okręgu Wojskowego. W związku z przechodzeniem dywizji z etatu wojennego na pokojowy rozkazem NDWP nr 0305/Org. z 10 października 1945 roku. Dyslokacja i skład 5.DP po wykonaniu tego rozkazu były następujące:
- Dowództwo 5.Dywizji Piechoty – Międzyrzecz
- 13.Pułk Piechoty – Swarzędz
- 15.Pułk Piechoty – Skwierzyna
- 17.Pułk Piechoty – Międzyrzecz
- 22.Pułk Artylerii
- 6.samodzielny dywizjon artylerii zmotoryzowanej
- 17.samodzielny batalion łączności
- 14.samodzielny batalion saperów
- samodzielny pluton samochodowy Dowództwa 5.DP
- samodzielny pluton strzelecki Oddziału Informacji
- Oddział Informacji 5.DP
Pozostałe jednostki z etatu wojennego rozformowano.
W roku 1946 doszło do ważnych z punktu organizacyjnego zmian, przeformowano dywizję na nowy etat, który zakładał przeformowanie niektórych jednostek dywizji oraz nadano jednostkom czterocyfrowe numery jednostek wojskowych (JW). Przeformowanie nastąpiło wskutek rozkazu NDWP nr 046/Org. z 27 lutego 1946 r., a numery JW nadano rozkazem NDWP nr 053/Org. z 30 marca 1946 r., skład dywizji po wykonaniu tych rozkazów był następujący:
- Dowództwo 5.Dywizji Piechoty – JW 1586 Międzyrzecz
- 13.Pułk Piechoty – JW 2462 Swarzędz
- 15.Pułk Piechoty – JW 1594 Skwierzyna
- 17.Pułk Piechoty – JW 1042 Międzyrzecz
- 22.Pułk Artylerii Lekkiej – JW 2716 Skwierzyna (przeformowany z 22.pa)
- 6.dywizjon artylerii przeciwpancernej – JW 2465 (sformowany na bazie 6.sdazmot)
- 25.kompania łączności – Międzyrzecz (sformowana na bazie 17.bł)
- 14.batalion saperów – JW 2726
- pluton ochrony Wydziału Informacji (sformowany na bazie plstrz OI)
- Wydział Informacji 5.DP – JW 4023 (sformowany na bazie OI)
We wrześniu 1946 roku 22.Pułk Artylerii Lekkiej przeniesiono ze Skwierzyny do Sulechowa. Zmiany etatowe nastąpiły w listopadzie 1946, rozkazem NDWP nr 0208/Org. z 22 listopada 1946 w terminie do końca roku przeformowano dywizję na nowe etaty, następnie rozkazem NDWP nr 052/Org. z 17 lutego 1947 zmieniono etat 22.Pułku Artylerii Lekkiej, rozkazem MON nr 0251/Org. z 7 listopada 1947 zmieniono etaty pułków piechoty typu „B”. W roku 1948 przedyslokowano 13.Pułk Piechoty do miejscowości Cibórz. Pod koniec 1948 roku rozkazem MON nr 0168/Org. z 16 września 1948 roku kolejny raz przeprowadzono reorganizację dywizji.
W terminie do 30 kwietnia 1949 roku przeprowadzono reorganizację Okręgów Wojskowych w wyniku której 5.Dywizja Piechoty przeszła z Okręgu Wojskowego nr III do Okręgu Wojskowego nr IV. Tego samego roku przeprowadzono też reorganizację dywizji i tak rozkazem MON nr 0056/Org. z 30 marca 1949 r. w terminie do 1 września 1949 roku przeformowano 5.DP na nowy etat, po wykonaniu tego rozkazu skład i dyslokacja jednostek były następujące:
- Dowództwo 5.Dywizji Piechoty – JW 1586 Międzyrzecz
- 13.Pułk Piechoty – JW 2462 Cibórz
- 15.Pułk Piechoty – JW 1594 Skwierzyna
- 17.Pułk Piechoty – JW 1042 Międzyrzecz
- 22.Pułk Artylerii Lekkiej – JW 2716 Sulechów
- 6.dywizjon artylerii przeciwpancernej – JW 2465 Sulechów
- 14.batalion saperów – JW 2726 Międzyrzecz
- 39.batalion łączności – JW 3141 Międzyrzecz (sformowany z 25.kł)
- 23.kompania obrony przeciwchemicznej – Międzyrzecz (nowo sformowana)
- 25.kompania rozpoznawcza – Międzyrzecz (nowo sformowana)
- pluton samochodowo-transportowy – Międzyrzecz (nowo sformowany)
W roku 1950 większość jednostek dywizji wraz z Dowództwem dywizji zmieniło miejsca postoju, i tak Dowództwo 5.DP przeszło do Sulęcina wraz 39.bł, zaś do Wędrzyna przeszły 25.kr, 23.kopchem oraz 6.dappanc. 30 września 1950 r. dokonano również zmiany podporządkowania niektórych jednostek wojskowych i tak ze składu 5.DP wyszły – 22.Pułk Artylerii Lekkiej oraz 13.Pułk Piechoty które przekazano do składu 4.Pomorskiej Dywizji Piechoty, w zamian 4.Pomorska Dywizja Piechoty przekazała 5.Saskiej Dywizji Piechoty - 6.Pułk Artylerii Lekkiej oraz 12.Pułk Piechoty.
Rok 1951 to kolejna duża reorganizacja w dywizji, rozkazem MON nr 0045/Org. z 17 maja 1951 r. w terminie do 1 grudnia 1951 przeprowadzono reorganizację 5.DP, po wykonaniu tego rozkazu skład i dyslokacja 5.DP były następujące:
- Dowództwo 5.Dywizji Piechoty – JW 1586 Sulęcin
- 12.Pułk Piechoty – JW 2635 Gorzów Wielkopolski
- 15.Pułk Piechoty – JW 1594 Skwierzyna
- 17.Pułk Piechoty – JW 1042 Międzyrzecz
- 6.Pułk Artylerii Lekkiej – JW 1204 Kęszyca
- 6.dywizjon artylerii przeciwpancernej – JW 2465 Kęszyca (przeniesiony w październiku 1951 z Wędrzyna)
- 26.dywizjon artylerii przeciwlotniczej – JW 1517 Wędrzyn (nowo sformowany)
- 39.batalion łączności – JW 3141 Sulęcin
- 14.batalion saperów – JW 2726 Wędrzyn
- 25.kompania rozpoznawcza – Wędrzyn
- 23.kompania obrony przeciwchemicznej – Wędrzyn
- 73.kompania samochodowa – Sulęcin (sformowana z plutonu samochodowo-transportowego)
- Ruchomy Warsztat Naprawy Samochodów nr 36 – JW 1633 Sulęcin (nowo sformowany)
W roku 1953 Dowództwu 5.DP podporządkowano 122.Pułk Artylerii Lekkiej – JW 2896 Wędrzyn który dotychczas był w składzie 4.Dywizji Piechoty. W drugiej połowie roku 1953 pułk ten przedyslokowano do Ostrowa Wielkopolskiego.
Rozkazem MON nr 058/Org. z 2 listopada 1954 r. do składu dywizji wszedł 18.Pułk Czołgów i Artylerii Pancernej – JW 3309 Nysa, który dotychczas był jednostką podporządkowaną bezpośrednio Dowódcy ŚOW. W roku 1955 jednostka ta została przeniesiona z Nysy do Wędrzyna.
W latach 1954-55 przeprowadzono również dyslokacje 25.kr oraz 23.kopchem z Wędrzyna do Międzyrzecza.
Duża zmiana organizacyjna 5.Dywizji Piechoty nastąpiła rozkazem MON nr 0046/Org. z 29 sierpnia 1955 roku, skład i dyslokacja dywizji po wykonaniu tego rozkazu była następująca:
- Dowództwo 5.Dywizji Piechoty – JW 1586 Sulęcin
- kompania sztabowa – Sulęcin (nowo sformowana)
- 12.Pułk Piechoty – JW 2635 Gorzów Wielkopolski
- 15.Pułk Piechoty – JW 1594 Skwierzyna
- 17.Pułk Piechoty – JW 1042 Międrzyrzecz
- 18.Pułk Czołgów i Artylerii Pancernej – JW 3309 Wędrzyn
- 6.Pułk Artylerii – JW 1204 Kęszyca (przeformowany z 6.pal)
- 6.dywizjon artylerii przeciwpancernej – JW 2465 Skwierzyna (przebazowany z Kęszycy)
- 128.Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – JW 1517 Torzym (sformowany na bazie 26.daplot)
- pluton dowodzenia Dowódcy Artylerii 5.DP – Kęszyca (nowo sformowany)
- 30.bateria artyleryjskiego rozpoznania pomiarowego – Kęszyca (nowo sformowana)
- 39.batalion łączności – JW 3141 Sulęcin
- 14.batalion saperów – JW 2726 Wędrzyn
- 23.kompania obrony przeciwchemicznej – Międzyrzecz
- 25.batalion rozpoznawczy – JW 1028 Międzyrzecz (sformowany na bazie 25.kr)
- 53.batalion samochodowo-transportowy – JW 3100 Sulęcin (sformowany na bazie 73.ktr)
- 51.batalion medyczno-sanitarny – JW 1202 Międzyrzecz (nowo sformowany)
- Ruchomy Warsztat Naprawy Samochodów nr 36 – JW 1633 Sulęcin
- 116.Ruchomy Warsztat Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego – JW 1662 Kęszyca (nowo sformowany)
- Dywizyjny Punkt Zaopatrzenia – Wędrzyn (nowo sformowany)
Niedługo po przeprowadzeniu zmian w dywizji, kompania sztabowa otrzymała nr 40. A w drugiej połowie 1956 roku 5.Dywizję Piechoty podporządowano Dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego. Z dniem 1 marca 1957 Dywizyjny Punkt Zaopatrzenia otrzymał nr 5 oraz numer jednostki wojskowej JW 1070. Pod koniec 1956 roku rozformowano 51.batalion medyczno-sanitarny.
Koniec istnienia 5.Saskiej Dywizji Piechoty to rok 1957. Rozkazem MON nr 0025/Org. z 2 kwietnia 1957 roku w terminie do 15 sierpnia 1957 r. Dowódca ŚOW nakazał przeprowadzić rozformowanie dywizji i przekazanie części jej jednostek do innych związków taktycznych, proces rozformowania był następujący:
- Dowództwo 5.Dywizji Piechoty – JW 1586 Sulęcin (rozformować)
- 40.kompania sztabowa – Sulęcin (rozformować)
- 12.Pułk Piechoty – JW 2635 Gorzów Wielkopolski (przekazać do składu 4.Dywizji Piechoty)
- 15.Pułk Piechoty – JW 1594 Skwierzyna (rozformować)
- 17.Pułk Piechoty – JW 1042 Międrzyrzecz (przekazać do składu 4.Dywizji Piechoty)
- 18.Pułk Czołgów i Artylerii Pancernej – JW 3309 Wędrzyn (przekazać do składu 4.Dywizji Piechoty)
- 6.Pułk Artylerii – JW 1204 Kęszyca (rozformować)
- 6.dywizjon artylerii przeciwpancernej – JW 2465 Skwierzyna (przekazać do składu 4.Dywizji Piechoty)
- 128.Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – JW 1517 Torzym (przeformować w 26.daplot i przekazać do składu 4.Dywizji Piechoty)
- pluton dowodzenia Dowódcy Artylerii 5.DP – Kęszyca (rozformować)
- 30.bateria artyleryjskiego rozpoznania pomiarowego – Kęszyca (rozformować)
- 39.batalion łączności – JW 3141 Sulęcin (rozformować)
- 14.batalion saperów – JW 2726 Wędrzyn (rozformować)
- 23.kompania obrony przeciwchemicznej – Międzyrzecz (przekazać do składu 4.Dywizji Piechoty)
- 25.batalion rozpoznawczy – JW 1028 Międzyrzecz (przekazać do składu 4.Dywizji Piechoty)
- 53.batalion samochodowo-transportowy – JW 3100 Sulęcin (rozformować)
- Ruchomy Warsztat Naprawy Samochodów nr 36 – JW 1633 Sulęcin (rozformować)
- 116.Ruchomy Warsztat Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego – JW 1662 Kęszyca (rozformować)
- 5.Dywizyjny Punkt Zaopatrzenia – JW 1070 Wędrzyn (rozformować)
Poczet dowódców 5.Saskiej Dywizji Piechoty:
- płk Gabriel Walikowski (29.VII.1944 – 3.IX.1944)
- płk Aleksander Waszkiewicz (13.IX.1944 – 24.IV.1945)
- płk Piotr Wiesieński (24.IV.1945 – 4.V.1945)
- płk Stanisław Kupsza (4.V.1945 – 12.XII.1945)
- płk Jan Siewko (12.XII.1945 – 7.VIII.1946)
- gen. bryg. Stanisław Grodzki (7.VIII.1946 – 16.XI.1946)
- płk Stanisław Habowski (16.XI.1946 – 13.IX.1947)
- płk Kazimierz Ilnicki (13.IX.1947 – 3.XI.1948)
- ppłk Napoleon Naruszewicz (3.XI.1948 – 2.II.1950)
- ppłk Grzegorz Derus (2.II.1950 – 26.IX.1951)
- ppłk Franciszek Bąk (26.IX.1951 – 26.V.1952)
- płk Józef Sobiesiak (26.V.1952 – 11.X.1955)
- płk Józef Dziadura (11.X.1955 – 7.XII.1956)
- płk Florian Siwicki (22.XII.1956 – 31.X.1957)
© Copyright by www.jednostki-wojskowe.pl Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i publikowanie w całości oraz w części bez zgody autora zabronione. Wszystkie teksty, artykuły, fotografie, oraz pozostałe materiały zamieszczone na stronie www.jednostki-wojskowe.plobjęte są prawami autorskimi.