8 Drezdeńska Dywizja Zmechanizowana im. Bartosza Głowackiego – JW 2919
Istniejąca 43 lata 8 Dywizja Zmechanizowana została sformowana rozkazem MON nr 0054/Org z 12 czerwca 1950 roku na bazie 8 Zmotoryzowanej Dywizji Piechoty, formowanie dywizji miało zostać zakończone do dnia 1 października 1950 roku. Wg tego rozkazu skład nowo sformowanej 8 DZ był następujący:
- Dowództwo 8 Dywizji Zmechanizowanej – JW 2824 Koszalin
- 39 Pułk Zmechanizowany – JW 3572 Trzebiatów
- 32 Pułk Zmechanizowany – JW 1746 Rogowo
- 9 Pułk Czołgów – JW 2314 Słupsk
- 34 Pułk Artylerii Lekkiej – JW 2527 Kołobrzeg
- 15 Pułk Moździerzy – JW 4888 Kołobrzeg
- 5 batalion rozpoznawczy – JW 4975 Koszalin
- 12 dywizjon artylerii przeciwlotniczej – JW 4400 Koszalin
- 28 batalion łączności – JW 3897 Koszalin
- 19 batalion saperów – JW 1887 Uniesty
- 41 kompania samochodowa – Koszalin
- Ruchomy Warsztat Naprawy Czołgów nr 1 – JW 4004 Słupsk
- Ruchomy Warsztat Naprawy Samochodów nr 3 – JW 2117 Koszalin
- Ruchomy Warsztat Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego nr 2 – JW 5200 Kołobrzeg
Niedługo potem, bo w roku 1951 w składzie dywizji doszło do pierwszych zmian, sformowano dodatkowe jednostki i przeformowano kilka jednostek będących w składzie dywizji.
Sformowano na nowo:
- kompania dowodzenia 8 DZ – Koszalin
- 63 Pułk Zmechanizowany – JW 1458 Braniewo
- 12 Pułk Artylerii Pancernej – JW 1502 Trzebiatów
- 3 szkolny batalion czołgów – JW 1324 Słupsk
- 1 dywizjon artylerii rakietowej – JW 1573 Trzebiatów
Przeformowano:
- 9 Pułk Czołgów -> 9 Pułk Czołgów Średnich
- 34 Pułk Artylerii Lekkiej -> 34 Pułk Artylerii Haubic
W roku 1952, z dniem 2 września ze składu 8 DZ do składu 16 DZ przekazano 63 Pułk Zmechanizowany, a w zamian do składu dywizji 16 DZ przekazała 34 Pułk Zmechanizowany – JW 2873 Słupsk. W latach 1953-1954 w zmianach organizacyjnych dywizji był względny spokój, pozostawała ona w swojej strukturze aż do roku 1955. Rozkazem MON nr 0056/Org z 19 września 1955 dowódca POW przeprowadził reorganizację w strukturach 8 DZ.
Zmiany przeprowadzone rozkazem MON nr 0056/Org z 19.IX.1955:
- kompania dowodzenia 8 DZ -> kompania sztabowa (niedługo potem kompania sztabowa otrzymała nr 42)
- 12 Pułk Artylerii Pancernej -> 33 batalion czołgów i artylerii pancernej – JW 1502 Trzebiatów
- 12 dywizjon artylerii przeciwlotniczej -> 125 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej – JW 4400 Uniesty
- 41 kompania samochodowa -> 31 batalion samochodowo-transportowy – JW 2490 Koszalin
- Ruchomy Warsztat Naprawy Czołgów nr 1 -> 1 Ruchoma Baza Naprawy Czołgów – JW 4004 Gryfice
- pluton dowodzenia Dowódcy Artylerii 8 DZ – Koszalin – sformowany na nowo
- 64 kompania obrony przeciwchemicznej – Koszalin – sformowana na nowo
- 59 batalion medyczno-sanitarny – JW 2360 Kołobrzeg – sformowany na nowo
- Dywizyjny Punkt Zaopatrzenia – Koszalin – sformowany na nowo (w roku 1957 punkt otrzymał nr 8 i nr JW 1083)
Rozkazem tym rozformowano:
- 15 Pułk Moździerzy
- 3 szkolny batalion czołgów
Ważnym było też w roku 1955, rozkazem MON nr 0058/Org z 19 września 1955 przekazanie 8 DZ ze składu 1 Korpusu Zmechanizowanego do 1 Korpusu Armijnego.
W roku 1956 rozkazem MON nr 0026/Org z 4 września 1956, 8 Dywizja Zmechanizowana została przekazana bezpośrednio pod Dowódcę Pomorskiego Okręgu Wojskowego, jednocześnie rozformowano 59 batalion medyczno-sanitarny.
W roku 1957 dowódca POW przeprowadził sporą reorganizację w 8 DZ, sformowano kilka nowych pododdziałów i rozformowano kilka pododdziałów.
Rozkazem MON nr 0025/Org z 2 kwietnia 1957:
Rozformowano całkowicie 33 batalion czołgów i artylerii pancernej i 125 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej.
Sformowano:
- 103 dywizjon artylerii haubic – JW 2527 Kołobrzeg (na bazie 34 Pułku Artylerii Haubic, który rozformowano),
- 104 dywizjon artylerii haubic – JW 4913 Kołobrzeg,
- 48 szkolna bateria artylerii – Kołobrzeg,
- 11 bateria dowodzenia – Koszalin (na bazie plutonu dowodzenia Dowódcy Artylerii 8DZ, który rozformowano),
- 12 dywizjon artylerii przeciwlotniczej – JW 1223 Koszalin (przemianowany później na 88 dywizjon artylerii przeciwlotniczej)
- 1 Ruchome Warsztaty Naprawy Czołgów – JW 4004 Gryfice (na bazie 1 Ruchomej Bazy Naprawy Czołgów)
- 3 Ruchome Warsztaty Naprawy Samochodów – JW 2117 Koszalin (na bazie RWRSam nr 3)
- 2 Dywizyjny Warsztat Uzbrojenia – JW 5200 Kołobrzeg (na bazie RWNSArt nr 2)
W drugiej połowie 1957 do składu dywizji wszedł jeszcze 39 batalion medyczno-sanitarny – JW 1052 Kołobrzeg.
W roku 1958 rozkazem MON nr 0010/Org z 2 października 1958, nastąpiła zmiana wielu numerów JW w dywizji oraz zmian organizacyjnych w 8 DZ. Najważniejszym było to że rozformowano 34 Pułk Zmechanizowany, a do składu dywizji doszły 82 Pułk Zmechanizowany oraz 34 Pułk Artylerii Haubic (sformowany na nowo na bazie dywizyjnych dywizjonów artyleryjskich).
Skład 8 Dywizji Zmechanizowanej (stan na dzień 1.XII.1958 – uwzględniający zmiany dokonane po rozkazie MON nr 0010/Org z 2.10.1958):
- Dowództwo 8 Dywizji Zmechanizowanej – JW 2919 Koszalin
- 42 kompania sztabowa – Koszalin
- 32 Budziszyński Pułk Zmechanizowany – JW 3699 Kołobrzeg
- 39 Łużycki Pułk Zmechanizowany – JW 3126 Trzebiatów
- 82 Sudecki Pułk Zmechanizowany – JW 3644 Kołobrzeg
- 9 Łużycki Pułk Czołgów i Artylerii Pancernej – JW 3706 Słupsk
- 34 Pułk Artylerii Haubic – JW 2527 Kołobrzeg
- 1 dywizjon artylerii rakietowej – JW 1573 Trzebiatów
- 88 dywizjon artylerii przeciwlotniczej – JW 1223 Koszalin
- 28 batalion łączności – JW 3653 Koszalin
- 5 batalion rozpoznawczy – JW 3659 Gryfice
- 19 batalion saperów – JW 3691 Unieście
- 31 batalion samochodowo-transportowy – JW 2490 Koszalin
- 64 kompania obrony przeciwchemicznej – Koszalin
- 1 Ruchome Warsztaty Naprawy Czołgów – JW 3716 Gryfice
- 3 Ruchome Warsztaty Naprawy Samochodów – JW 2117 Koszalin
- 2 Dywizyjny Warsztat Uzbrojenia – JW 5200 Koszalin
- 8 Dywizyjny Punkt Zaopatrzenia – JW 1083 Koszalin
W kolejnych latach struktura dywizji była praktycznie taka sama, z wyjątkiem kilku drobnych zmian dokonanych w latach 60-tych. W roku 1961 – 5 batalion rozpoznawczy przeformowano w 33 kompanię rozpoznawczą, jednocześnie przeniesiono jednostkę tą do Kołobrzegu. W roku 1963 - rozformowano 42 kompanię sztabową, a sformowano 15 baterię dowodzenia, dodatkowo 9 Pułk Czołgów i Artylerii Pancernej przemianowano na 9 Pułk Czołgów Średnich, 31 batalion samochodowo-transportowy na 31 batalion transportowy oraz 34 Pułk Artylerii Haubic na 34 Pułk Artylerii. W roku 1965 – przeformowano 1 dywizjon artylerii rakietowej na 1 dywizjon artylerii.
Rok 1967 to skonsolidowanie jednostek remontowych dywizji w jeden pododdział, i tak z 3 różnych jednostek remontowych dywizji powstały 8 batalion remontowy – JW 2117 Koszalin. Zmieniła się także numeracja niektórych pododdziałów dywizji:
- 88 dywizjon artylerii przeciwlotniczej –> 83 dywizjon artylerii przeciwlotniczej -> 83 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej
- 39 Pułk Zmechanizowany -> 36 Łużycki Pułk Zmechanizowany
- 34 Pułk Artylerii Haubic -> 4 Pułk Artylerii
- 28 batalion łączności -> 13 batalion łączności
- 9 Pułk Czołgów Średnich -> 16 Dnowsko-Łużycki Pułk Czołgów Średnich
- 82 Pułk Zmechanizowany -> 28 Pułk Zmechanizowany
W roku 1969 sformowano Wydział WSW 8 DZ – JW 3801 Koszalin, a rok później 29 kompanię radiotechniczną 8 DZ – Koszalin, również w 1970 sformowano 47 dywizjon artylerii rakietowej – JW 1301 Kołobrzeg, oraz na bazie 33 kompanii rozpoznawczej sformowano z powrotem 5 batalion rozpoznawczy, na bazie Dywizyjnego Punktu Zaopatrzenia, 12 Piekarni Polowej i 31 batalionu transportowego powstał także 8 batalion zaopatrzenia – JW 2490 Koszalin.
W kolejnych latach następowały drobne zmiany w składzie dywizji, w roku 1972 sformowano 98 dywizjon artylerii przeciwpancernej – JW 2809 Kołobrzeg. W 1973 – 29 kompanie radiotechniczną przeformowano w 29 kompanię dowodzenia Szefa OPL 8 DZ. Do roku 1980 w dywizji nie było większych zmian, jednostki jednak otrzymywały nazwy wyróżniające i patronów, dywizja otrzymała nazwę wyróżniającą „Drezdeńska”. W roku 1976 8 DZ została wyróżniona medalem „Za osiągnięcia w służbie wojskowej”.
Pod koniec lat 80-tych jednostki dywizji były powoli rozformowywane, i tak do końca roku 1990 rozformowano 28 Pułk Zmechanizowany, 1 dywizjon artylerii oraz 47 dywizjon artylerii rakietowej. Jednocześnie pod koniec 1990 roku przeformowano 16 Pułk Czołgów Średnich w 16 Pułk Zmechanizowany.
Struktura organizacyjna 8 DZ w roku 1991:
- Dowództwo 8 Dywizji Zmechanizowanej – JW 2919 Koszalin
- 32 Budziszyński Pułk Zmechanizowany – JW 3699 Kołobrzeg
- 36 Łużycki Pułk Zmechanizowany – JW 3126 Trzebiatów
- 16 Pułk Zmechanizowany – JW 3706 Słupsk
- 4 Pułk Artylerii – JW 2527 Kołobrzeg
- 83 Pułk artylerii przeciwlotniczej – JW 1223 Koszalin
- 98 dywizjon artylerii przeciwpancernej – JW 2809 Kołobrzeg
- 13 batalion łączności – JW 3653 Koszalin
- 5 batalion rozpoznawczy – JW 3659 Kołobrzeg
- 19 batalion saperów – JW 3691 Unieście
- 64 kompania obrony przeciwchemicznej – Koszalin
- 39 batalion medyczny – Szpital Wojskowy – JW 1052 Kołobrzeg
- 8 batalion remontowy – JW 2117 Koszalin
- 8 batalion zaopatrzenia – JW 2490 Koszalin
W roku 1992 niektóre z jednostek przejęły tradycje jednostek Wojska Polskiego i otrzymały nowe nazwy wyróżniające i tak od roku 1992:
- 16 Pułk Zmechanizowany -> 16 Pułk Zmechanizowany „Ułanów Wielkpolskich” im. gen. Gustawa Orlicz-Dreszera
- 36 Łużycki Pułk Zmechanizowany -> 36 Pułk Zmechanizowany „Legii Akademickiej”
Na wskutek zmian w Wojsku Polskim, w roku 1993 podjęto decyzję o przeformowaniu 8 DZ w Dywizję Obrony Wybrzeża, w związku z tym zarządzeniem MON nr 059/Org z 21 lipca 1993 w terminie do 31 października 1993 przeformowano Dowództwo 8 Dywizji Zmechanizowanej w Dowództwo 8 Dywizji Obrony Wybrzeża.
Poczet dowódców 8 Dywizji Zmechanizowanej (1950-1993):
- płk Stanisław Korowoj (X.1950 – XI.1951)
- płk Aleksander Cyganow (XII.1951 – XI.1954)
- płk Eugeniusz Molczyk (XI.1954 – X.1955)
- ppłk Jerzy Gross (X.1955 – I.1957)
- płk Józef Stebelski (I.1957 – XII.1962)
- płk dypl. Zdzisław Kwiatkowski (XII.1962 – XII.1966)
- płk dypl. Marian Wasilewski (XII.1966 – IV.1967)
- płk dypl. Kazimierz Stec (IV.1967 – IX.1970)
- płk dypl. Stanisław Kruczek (IX.1970 – VIII.1973)
- gen. bryg. Wacław Szklarski (VIII.1973 – X.1975)
- gen. bryg. Tadeusz Urbańczyk (X.1975 – IV.1978)
- ppłk dypl. Witold Wójcik (IV.1978 – III.1980)
- ppłk dypl. Zbigniew Zalewski (III.1980 – VII.1982)
- płk dypl. Zenon Poznański (VII.1982 – X.1984)
- płk dypl. Włodzimierz Warchalski (XI.1984 – VII.1988)
- płk dypl. Zenon Werner (VII.1988 – VIII.1990)
- płk dypl. Aleksander Poniewierka (VIII.1990 – X.1992)
- płk dypl. Zbigniew Głowienka (X.1992 – X.1993) następnie był dowódcą 8. DOW