2 Warszawska Dywizja Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego – JW 1615
2. Dywizja Piechoty była jedną z pierwszych dywizji Wojska Polskiego formowaną na terenie ZSRR. W wyniku rozkazu Dowódcy 1. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR nr 1 z 19 sierpnia 1943 sformowano w rejonie miejscowości Sielce 2. Dywizję Piechoty w następującym składzie:
- Dowództwo 2. Dywizji Piechoty
- 4. Pułk Piechoty
- 5. Pułk Piechoty
- 6. Pułk Piechoty
- 2. Pułk Artylerii Lekkiej
- 2. samodzielny dywizjon przeciwpancerny
- pluton dowodzenia Dowódcy Artylerii
- 2. samodzielny szkolny batalion piechoty
- 2. samodzielny batalion saperów
- 2. samodzielna kompania zwiadowcza
- 2. samodzielna kompania łączności
- 2. samodzielny batalion sanitarny
- 2. Szpital Weterynaryjny
- 2. samodzielna kompania chemiczna
- 2. samodzielna kompania samochodowo-transportowa
- Ruchomy Warsztat Taborowo-Mudurowy
- 2. Piekarnia Polowa
- Kasa Polowego Banku Polskiego
- Oddział Informacji 2. DP
Zaraz po sformowaniu 2. DP otrzymała patrona Henryka Dąbrowskiego. W listopadzie 1943 żołnierze 2. DP złożyli uroczystą przysięgę wojskową. Do składu dywizji w grudniu 1943 włączono 2. kompanię fizylierek. Już 2 stycznia 1944 żołnierze 2. DP wyruszyli na front, w maju 1944 rozformowano 2. samodzielny dywizjon przeciwpancerny a sformowano 2. dywizjon artylerii samobieżnej SU-76. W lipcu 1944 2. DP osiągnęła Chełm, następnie brała udział w walkach nad Wisłą oraz w Warszawie, w lutym i marcu 1945 dywizja brała udział w walkach na Pomorzu aby w kwietniu 1945 przekroczyć Odrę, na początku maja 1945 2. DP osiąga Łabę. Za udział w walkach o Warszawę dywizja otrzymała nazwę wyróżniającą „Warszawska”, a 5. Pułk Piechoty nazwę wyróżniającą „Kołobrzeski”. Od maja do lipca 1945 dywizja pełniła służbę na terenie Niemiec w podporządkowaniu Dowódcy Grupy Radzieckich Wojsk Okupacyjnych. Na początku lipca 1945 dywizja powróciła do kraju pełnić służbę ochronną granicy na odcinku od Cieszyna do Paczkowa, służbę ochronna na granicy dywizja pełniła do września 1945. Po powrocie z granicy dywizję podporządkowano Dowódcy Łódzkiego Okręgu Wojskowego, równocześnie dyslokowano cały skład dywizji w głąb kraju w rejon Kielc i Częstochowy rozformowując część z jednostek dywizji. Do dnia 15 listopada 1945 roku 2. DP została przeformowana na etaty pokojowe i tak po przeformowaniu skład dywizji i rozlokowanie jej pododdziałów było następujące:
- Dowództwo 2. Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego – Kielce
- 4. Pułk Piechoty – Kielce-Bukówka
- 5. Kołobrzeski Pułk Piechoty – Częstochowa
- 6. Pułk Piechoty – Częstochowa-Zacisze
- 2. Pułk Artylerii – Radom
- 2. samodzielny dywizjon artylerii zmotoryzowanej – Radom
- samodzielny batalion łączności – Kielce
- 2. samodzielny batalion saperów – Kielce
- samodzielny pluton samochodowy Dowództwa 2. DP – Kielce
- samodzielny pluton strzelców Oddziału Informacji 2. DP – Kielce
W roku 1946 zmieniły się etaty dywizji i między innymi włączono pluton samochodowy w skład Dowództwa 2. DP, przeformowano 2. dazmot na 2. dywizjon artylerii przeciwpancernej, 2. pa na 2. Pułk Artylerii Lekkiej, bł na 18. kompanię łączności, Oddział Informacji 2.DP na Wydział Informacji 2. DP. Do końca kwietnia 1946 wprowadzono także 4-cyfrową numerację jednostek wojskowych. W lipcu 1946 5. Kołobrzeski Pułk Piechoty dyslokowano do miejscowości Piotrków Trybunalski. W listopadzie 1946 w wyniku rozformowania Łódzkiego Okręgu Wojskowego 2.DP została przekazana do Lubelskiego Okręgu Wojskowego nr VII. W kwietniu 1947 5. Kołobrzeski Pułk Piechoty wspomagał walkę z oddziałami UPA. Pod koniec roku kolejny już raz 2. DP przeniesiona została na nowe etaty i tak 1 listopada 1948 roku skład dywizji był następujący:
- Dowództwo 2. Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego – JW 1615 Kielce
- 4. Pułk Piechoty – JW 2729 Kielce
- 5. Kołobrzeski Pułk Piechoty – JW 1228 Piotrków Trybunalski
- 6. Pułk Piechoty – JW 1598 Częstochowa
- 2. Pułk Artylerii Lekkiej – JW 1258 Radom
- 2. dywizjon artylerii przeciwpancernej – JW 2431 Radom
- 2. batalion saperów – JW 2732 Kielce
- 18. kompania łączności – Kielce
W roku 1949 w Wojsku Polskim przeprowadzono kolejną reformę Okręgów Wojskowych, rozformowano Okręg Wojskowy nr VII pod który podlegała 2. DP, wobec tego Dowódca OW nr VII przekazał 2. DP pod rozkazy Dowódcy Okręgu Wojskowego nr V w terminie do 30 kwietnia 1949. Podczas przemian związanych ze zmianą Okręgu Wojskowego nastąpiły także zmiany wewnętrzne w dywizji i tak 5. Kołobrzeski Pułk Piechoty, 2. Pułk Artylerii Lekkiej oraz 2. dywizjon artylerii przeciwpancernej zostały przekazane w podporządkowanie 12. Dywizji Piechoty, w zamian 2. DP otrzymała ze składu 8. Dywizji Piechoty jednostki: 36. Pułk Piechoty, 37. Pułk Artylerii Lekkiej oraz 11. dywizjon artylerii przeciwpancernej. Pod koniec roku 2. DP została przeniesiona na etaty Terytorialnej Dywizji Piechoty, po tej przemianie skład dywizji pod koniec 1950 wyglądał następująco:
- Dowództwo 2. Warszawskiej Terytorialnej Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego – JW 1615 Kielce
- 4. Pułk Piechoty TDP – JW 2729 Kielce-Bukówka
- 6. Pułk Piechoty TDP – JW 1598 Częstochowa
- 36. Pułk Piechoty TDP – JW 1784 Lubliniec
- 37. Pułk Artylerii Lekkiej TDP – JW 2945 Skierniewice
- 11. Łużycki dywizjon artylerii przeciwpancernej TDP – JW 2982 Skierniewice
- 2. batalion saperów TDP – JW 2732 Sandomierz
- 18. batalion łączności TDP – JW 2510 Kielce
- 30. batalion sanitarny TDP – JW 3904
- 14. bateria artylerii przeciwlotniczej TDP
- 32. kompania obrony przeciwchemicznej TDP
- 23. kompania zwiadu TDP
- 56. kompania samochodowo-transportowa TDP
Już w marcu 1951 przyszedł rozkaz nakazujący anulowanie przeformowani 2. DP w Terytorialną Dywizję Piechoty. Za to w maju 1951 Dowódca Okręgu Wojskowego nr V podporządkował dywizję Dowódcy 11. Korpusu Piechoty. W latach 1952-53 kilkukrotnie zmieniały się etaty dywizji i jej jednostek. W listopadzie 1953 rozkazem MON nr 00066/Org z 3 listopada 1953 2. DP została przekazana z Okręgu Wojskowego nr V do Okręgu Wojskowego nr IV do dnia 1 grudnia 1953.
I tak w dniu 1.grudnia 1953 skład 2. DP wyglądał następująco:
- Dowództwo 2. Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego – JW 1615 Częstochowa
- 4. Pułk Piechoty – JW 2729 Kielce-Bukówka
- 6. Pułk Piechoty – JW 1598 Częstochowa
- 36. Pułk Piechoty – JW 1784 Lubliniec
- 37. Pułk Artylerii Lekkiej – JW 2945 Tarnowskie Góry
- 11. Łużycki dywizjon artylerii przeciwpancernej – JW 2982 Tarnowskie Góry
- 24. dywizjon artylerii przeciwlotniczej – JW 2133 Lubliniec
- 18. batalion łączności – JW 2510 Częstochowa
- 2. batalion saperów – JW 2732 Kielce
- 32. kompania obrony przeciwchemicznej – Częstochowa
- pluton zwiadu – Częstochowa
- pluton samochodowy – Częstochowa
W roku 1955 nastąpiło kilka zmian w składzie dywizji, 4. Pułk Piechoty przekazano Dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego, rozformowano 2. batalion saperów, na miejsce tych jednostek dywizji otrzymała 37. Pułk Piechoty ze składu 7. Dywizji Piechoty oraz 77. batalion saperów ze składu 29. Dywizji Piechoty, 77. bsap niebawem przemianowano na 2. bsap, przekazano mu sztandar i wszystkie dokumenty rozformowanego przed kilkunastoma tygodniami 2. bsap – JW 2732
Rozkazem MON nr 0026/Org z 4 września 1956 Dowódca ŚOW nakazał rozformować 2.DP do 20 grudnia 1956 za wyjątkiem 6. Pułku Piechoty, 26. Pułku Piechoty oraz 24. dywizjonu artylerii przeciwlotniczej, które to jednostki zostały później wykorzystane do sformowania pododdziałów 2. Dywizji Zmechanizowanej formowanej na bazie 7. Dywizji Piechoty.
Podporządkowania:
- 1. Korpus WP ( 1943 – V.1945 )
- Grupa Radzieckich Wojsk Okupacyjnych ( V.1945 – VII.1945 )
- Łódzki Okręg Wojskowy ( IX.1945 – XI.1946 )
- Okręg Wojskowy nr VII ( XI.1946 – IV.1949 )
- Okręg Wojskowy nr V ( IV.1949 – V.1951 )
- Okręg Wojskowy nr V – 11. Korpus Piechoty ( V.1951 – XII.1953 )
- Okręg Wojskowy nr IV ( XII.1953 – XII.1956 )
Poczet dowódców 2. DP:
- płk dypl. Antoni Siwicki ( 15.VIII.1943 – 17.IX.1944 )
- płk Jan Rotkiewicz ( 17.IX.1944 – 19.III.1945 )
- płk Dionizy Surżyc ( 19.III.1945 – 18.IX.1945 )
- płk Stefan Żukowin ( 18.IX.1945 – 10.I.1946 )
- płk Stanisław Kupsza ( 10.I.1946 – VIII.1948 )
- płk Józef Bielecki ( 1.X.1948 – 25.IX.1949 )
- płk Emil Cimura ( 25.IX.1949 – 20.VI.1950 )
- płk Teodor Sidorenko ( 20.VI.1950 – 7.XI.1952 )
- ppłk Edward Heyman ( 7.XI.1952 – 8.VI.1954 )
- ppłk Arseniusz Wadejko ( 8.VI.1954 – 24.X.1955 )
- ppłk Artur Raginia ( 24.X.1955 – 17.XI.1956 )